Ashwagandha gevaarlijk? – het Ayurvedische superkruid onder de loep

Ashwagandha is al eeuwen een van de populairste kruiden uit de Ayurveda. Een echte klassieker, vol beloften van balans, energie en liefdevolle ondersteuning in stressvolle tijden.

Maar de laatste tijd klinkt er ook een ander geluid. Krantenkoppen, wetenschappelijke artikelen en een mogelijk verbod in Europa roepen vragen op. Is Ashwagandha gevaarlijk of is Ashwagandha veilig? En wat moeten we nu geloven?

In dit blog nemen we je stap voor stap mee. Wat is er aan de hand? Hoe betrouwbaar zijn de zorgen? En – misschien wel het belangrijkst – kun je Ashwagandha nog veilig gebruiken?

Meldingen van leverschade: Ashwagandha gevaarlijk?

Sinds 2023 zijn er in de medische literatuur een aantal gevallen beschreven van mogelijke leverbeschadiging na het gebruik van Ashwagandha-supplementen. Deze gevallen hebben geleid tot onrust – zowel onder consumenten als beleidsmakers. De Europese Commissie overweegt zelfs een verbod op Ashwagandha in voedingssupplementen (6).

Dat klinkt heftig – maar zoals bij alles in de kruidengeneeskunde vraagt dit om nuance. Want wat zeggen de onderzoeken nu écht? En in hoeverre is Ashwagandha gevaarlijk volgens deze studies?

Onderzoek uit India: voorzichtigheid geboden, maar context is alles

De meeste casussen die Ashwagandha in verband brengen met leverschade komen uit India. In een studie van Philips et al. 2023 (1) werden 8 patiënten met leverschade onderzocht die Ashwagandha hadden gebruikt. Van deze patiënten overleed er één, een ander kreeg een levertransplantatie. Dat is zorgwekkend, zeker.

Maar: het blijft een klein aantal, en er zijn veel onzekerheden. Was het daadwerkelijk Ashwagandha dat de schade veroorzaakte? Of waren er andere factoren zoals vervuilde supplementen, andere kruiden, medicatie, alcoholgebruik of onderliggende ziektes?

Zoals Philips et al. ook benadrukken in hun review 2020 (2): veel gevallen van kruid-gerelateerde leverschade komen uit ongereguleerde producten, die vaak vervuild zijn met zware metalen, bacteriën of zelfs medicijnen (3). Dat maakt het lastig om de schuld één-op-één bij het kruid zelf te leggen en laat zien dat de vraag is Ashwagandha veilig nog niet eenduidig te beantwoorden is.

En in andere landen? Japan, VS, Europa?

Ook buiten India zijn een klein aantal gevallen van leverschade gemeld, zoals in Japan en de Verenigde Staten. In deze gevallen wordt – net als in India – gespeculeerd over een link met Ashwagandha, maar de causaliteit is vaak onduidelijk. Veel patiënten gebruikten meerdere supplementen tegelijk, wat de kans op interacties vergroot.

Belangrijk: volgens de gerenommeerde review van Andrade et al. 2019 (4) is leverbeschadiging door kruiden relatief zeldzaam en moeilijk te bewijzen, omdat symptomen vaak pas laat optreden en er veel individuele verschillen zijn in gevoeligheid.

Net als bij medicijnen geldt ook bij kruiden dat leverreacties idiosyncratisch kunnen zijn – oftewel: onvoorspelbaar en persoonsgebonden. Een klein deel van de gebruikers kan reageren met een overgevoeligheidsreactie, terwijl de overgrote meerderheid geen klachten ervaart. Dat maakt het beeld rondom ‘Ashwagandha gevaarlijk’ versus is ‘Ashwagandha veilig’ complex.

Wat is nu de status? Is Ashwagandha verboden?

Nee, op dit moment is Ashwagandha nog niet verboden in Nederland of de EU. Wel heeft de Europese Commissie een voorstel gedaan voor een verbod, gebaseerd op de genoemde casussen. Volgens branchevereniging NPN is dit voorstel voortijdig en gebaseerd op beperkt wetenschappelijk bewijs (6).

Er is dus nog geen definitief besluit genomen, en diverse partijen pleiten voor aanvullend onderzoek vóór er een verbod komt. De vraag is Ashwagandha veilig blijft daarmee voor nu vooral een kwestie van zorgvuldig gebruik.

Kun je Ashwagandha veilig gebruiken?

Ja, je kunt Ashwagandha veilig gebruiken – mits met verstand. Hier zijn een paar praktische richtlijnen:

• Kies voor een betrouwbaar merk. Zorg dat het supplement is getest op zuiverheid en afkomstig is van gecontroleerde bronnen.
• Gebruik alleen de wortel. Traditioneel wordt alleen de wortel van de Ashwagandha-plant gebruikt. De bladeren bevatten andere stoffen (zoals withaferine A) die mogelijk schadelijker zijn.
• Wees extra voorzichtig bij leverproblemen. Heb je een geschiedenis van leveraandoeningen of gebruik je medicatie die de lever belast? Overleg dan met een arts of fytotherapeut.
• Let op dosering en duur. Neem niet meer dan aanbevolen en las bij langdurig gebruik een pauze in.

Door deze richtlijnen te volgen, verklein je de kans dat Ashwagandha gevaarlijk wordt door vervuiling of verkeerd gebruik.

Wat zegt de eeuwenoude traditie?

Ashwagandha – ook bekend als Withania somnifera – heeft diepe wortels in de Ayurveda, het traditionele gezondheidssysteem van India dat al duizenden jaren bestaat. Binnen dit systeem wordt Ashwagandha gezien als een zogenoemde Rasayana – een klasse van planten die traditioneel worden ingezet ter ondersteuning van het algemene welzijn en het herstel na uitputting of ziekte.

De wortel van de plant is het deel dat in de Ayurvedische teksten als meest waardevol wordt beschouwd. Het werd voorgeschreven door getrainde Vaidya's (Ayurvedische artsen), die de toepassing afstemden op de unieke constitutie (dosha) van een persoon. Daarbij werd het kruid zelden los ingezet: het maakte deel uit van een holistische benadering waarin ook voeding, leefstijl en andere kruiden een rol speelden.

Het blad van de plant werd binnen de klassieke Ayurveda nauwelijks toegepast, mede vanwege de sterkere werking van bepaalde inhoudsstoffen, zoals withaferine A. In de moderne supplementenwereld wordt het blad soms toegevoegd om de concentratie werkzame stoffen te verhogen – een ontwikkeling die afwijkt van het traditionele gebruik.

Met andere woorden: Ashwagandha is geen recent ontdekt superkruid, maar een beproefd middel binnen een breder systeem van kennis en zorgvuldigheid. Die historische context leert ons dat krachtig niet hetzelfde is als risicoloos, en dat een doordachte toepassing essentieel is bij de vraag is Ashwagandha veilig.

Tot slot: blijf kritisch, maar ook kalm

Is Ashwagandha een gevaarlijk kruid? Niet per se. Maar het is ook geen snoepje. Net als elk krachtig middel vraagt het om verantwoord gebruik.

Laat je niet leiden door angst, maar ook niet door blind vertrouwen. Kies kwaliteit, wees bewust van je eigen gezondheidssituatie, en raadpleeg bij twijfel altijd een professional.

Bronvermeldingen:

1. Philips CA, Valsan A, Theruvath AH, et al. (2023). *Hepatol Commun.* 7(10): e0270.
2. Philips CA, Ahamed R, Rajesh S, et al. (2020). *World J Hepatol.* 12(9): 574–595.
3. Philips CA, Augustine P, Rajesh S, et al. (2019). *J Clin Exp Hepatol.* 9(2): 268–272.
4. Andrade RJ, Chalasani N, Björnsson ES et al. (2019). *Nat Rev Dis Primers.* 5(1): 58.
5. [Herbal Reality – Threats to Ashwagandha Safety](https://www.herbalreality.com/herbalism/safety/threats-to-ashwagandha-safety-how-do-we-respond-to-new-reports-of-liver-damage/)
   
6. [NPN – Voorstel verbod Ashwagandha gebaseerd op beperkt bewijs] (https://www.npninfo.nl/nieuws-en-persberichten/nieuwsbericht/voorstel-verbod-ashwagandha-gebaseerd-op-beperkt-wetenschappelijk-bewijs/)